आजच्या यांत्रिक आणि बसून काम करण्याच्या जीवनशैलीमुळे कंबर आणि मानदुखी अनेकांच्या दैनंदिन जीवनाचा भाग झाली आहे. सुरुवातीला ही वेदना हलकी असते, पण वेळेत लक्ष न दिल्यास ती तीव्र होते. या वेदनांमागे अनेक वेळा स्पॉन्डिलायटिस कारणीभूत असतो – एक जळजळजन्य स्थिती जी मणक्याच्या सांध्यांमध्ये निर्माण होते.
ही स्थिती वयानुसार वाढू शकते किंवा चुकीच्या पोश्चरमुळे लवकर निर्माण होऊ शकते. बहुतांश वेळा रुग्णांना सर्जरीचा सल्ला दिला जातो, परंतु आज विविध नॉन-सर्जिकल (शस्त्रक्रियेशिवाय) उपचार पर्याय उपलब्ध आहेत, जे सुरक्षित, नैसर्गिक, आणि दीर्घकालीन आराम देणारे ठरू शकतात.
स्पॉन्डिलायटिस म्हणजे काय?
स्पॉन्डिलायटिस ही एक अशी अवस्था आहे जिथे मणक्याच्या सांध्यांमध्ये सूज निर्माण होते. ही सूज मणक्यामध्ये कडकपणा (स्टिफनेस), वेदना, आणि हालचालींमध्ये अडचण निर्माण करते. विशेषतः सकाळी कडकपणा अधिक जाणवतो आणि दिवसभरामध्ये तो हळूहळू कमी होतो.
लक्षणे:
- पाठ, मान, किंवा कंबरेत सतत वेदना
- सकाळी कडकपणा जाणवणे
- हालचालींमध्ये अडचण
- थकवा, सुन्नपणा, किंवा मुंग्या येणे
- उभे राहणे, चालणे, किंवा झोपणे कठीण होणे
प्रकार:
- सर्व्हायकल स्पॉन्डिलायटिस: मानेतील भागात मणक्यामध्ये जळजळ
- लंबर स्पॉन्डिलायटिस: कंबरेतील भागात मणक्यामध्ये जळजळ
प्रत्येक प्रकार वेगळ्या तऱ्हेच्या वेदना निर्माण करतो आणि त्यामुळे उपचारपद्धतीही वैयक्तिक स्वरूपात ठरवावी लागते.
पारंपरिक उपचार आणि त्यांचे तोटे
डॉक्टर बहुतेक वेळा खालील पारंपरिक उपचार सुचवतात.
औषधे आणि इंजेक्शन्स
स्पॉन्डिलायटिसवर सुरुवातीला दिली जाणारी उपचारपद्धती म्हणजे नॉन-स्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी ड्रग्स (NSAIDs). ही औषधे काही वेळ वेदना कमी करतात आणि सूज नियंत्रणात ठेवतात. काही गंभीर रुग्णांना इंजेक्शनद्वारे थेट जळजळीच्या भागावर उपचार दिला जातो.
परंतु हे उपाय तात्पुरते असतात. काही वेळेस साइड इफेक्ट्स होण्याचीही शक्यता असते, जसे की पचनसंस्थेवर परिणाम, थकवा, किंवा औषधांवर अवलंबित्व वाढणे.
शस्त्रक्रिया
जर वेदना खूप वाढली असेल किंवा मज्जातंतूंवर परिणाम असह्य झाला असेल, तर काही डॉक्टर सर्जरीचा सल्ला देतात.
मात्र सर्जरी हे शेवटचे पाऊल असावे, कारण:
- सर्जरी महाग असते.
- रुग्णाला दीर्घकाळ विश्रांती लागते.
- गुंतागुंतीचे धोके असतात.
- सर्वच सर्जरी यशस्वी होतील असे नाही.
म्हणूनच रुग्णांनी शक्य तितक्या नॉन-सर्जिकल पर्यायांचा विचार करावा.
नॉन-सर्जिकल उपचार पर्याय
वेळीच काळजी घेतल्यास, आपण शस्त्रक्रियेशिवायही वेदनामुक्त आणि सक्रिय जीवन जगू शकतो.
फिजिओथेरपी आणि स्ट्रेचिंग
फिजिओथेरपी ही स्पॉन्डिलायटिसवरील एक अत्यंत प्रभावी आणि सुरक्षित उपचारपद्धती आहे. व्यायामतज्ज्ञाच्या मार्गदर्शनाखाली केलेले स्ट्रेचिंग, पोश्चर करेक्शन, आणि कोर स्ट्रेंथनिंग हे उपचार मणक्याला बळकट करतात.
फायदे:
- स्नायू मजबूत होतात.
- मणक्यावरचा दाब कमी होतो.
- वेदना व स्टिफनेस कमी होतो.
- हालचालीत सुधारणा होते.
अँटी-इंफ्लेमेटरी आहार
आपण जे खातो त्याचा थेट परिणाम आपल्या शरीरातील जळजळीवर होतो. अँटी-इंफ्लेमेटरी पदार्थांमुळे सांध्यांमधील सूज कमी करता येते.
आहारात काय असावे:
- हळद आणि आले यांसारखे नैसर्गिक अँटी-इंफ्लेमेटरी पदार्थ
- ओमेगा-३ फॅटी अ‍ॅसिड्स जसे की अळशीच्या बिया, अक्रोड, इत्यादी
- हिरव्या भाज्या आणि फळे
- व्होल ग्रेन धान्ये
- भरपूर पाणी
टाळावयाच्या गोष्टी:
- प्रोसेस्ड फूड्स
- तळलेले पदार्थ
- जास्त साखर आणि मीठ
अँटी-इंफ्लेमेटरी आहाराने शरीरातील सूज कमी होते, प्रतिकारशक्ती वाढते, आणि औषधांवरील अवलंबित्व कमी होते.
योगासने
योग ही एक प्राचीन पण आजही प्रभावी असलेली पद्धत आहे, जी शरीर व मन दोघांवर सकारात्मक परिणाम करते.
उपयुक्त आसने:
- मकरासन: पाठ आणि कंबरेला आराम
- भुजंगासन: मणक्याला सौम्य स्ट्रेच
- अर्धमत्स्येन्द्रासन: कण्याच्या लवचिकतेमध्ये वाढ
- वज्रासन आणि बालासन: विश्रांती आणि रक्तप्रवाह सुधारणा
चालणे आणि हलका व्यायाम
सतत एका जागी बसून राहणे, विशेषतः चुकीच्या पोश्चरमध्ये, यामुळे स्पॉन्डिलायटिसचा त्रास वाढतो. दररोज ३० मिनिटे चालणे, सौम्य स्ट्रेचेस करणे, आणि वेळोवेळी शरीर हलवणे ह्या अत्यंत उपयुक्त सवयी आहेत.
ANSSI बद्दल:
आम्ही ANSSI Wellness मध्ये मणक्याच्या समस्यांने ग्रस्त असलेल्या त्या रुग्णांच्या जीवनाचा दर्जा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यांच्यासाठी इतर पारंपारिक उपचार अयशस्वी ठरले आहेत. आधुनिक नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन उपचारांद्वारे रुग्णांना शस्त्रक्रिया टाळण्यास आणि सुरक्षित आणि प्रभावी वातावरणात बरे होण्यास मदत करण्यासाठी ANSSI वचनबद्ध आहे.
ANSSI Wellness शी कनेक्ट व्हा LinkedIn, Instagram, आणि Facebook वर, आणि तज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळवा.
