अनेकदा आपल्याला पाठदुखी, मानेची वेदना, किंवा उठताना कंबर ताठ वाटणे, असा त्रास जाणवतो. या लक्षणांमागे एक गंभीर पण सहज दुर्लक्षित होणारा विकार असू शकतो, तो म्हणजे स्पॉन्डिलायटिस.
स्पॉन्डिलायटिस एक जळजळ करणारी आणि दीर्घकालीन टिकणारी स्थिती आहे, जी मुख्यतः मणक्यामध्ये म्हणजेच स्पाइनमध्ये आणि सांध्यांमध्ये होते. भारतात या विकाराचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत आहे. स्पॉन्डिलायटिसचे वेळेवर निदान आणि उपचार न केल्यास, पुढे अधिक गंभीर परिणाम होऊ शकतात.
स्पॉन्डिलायटिस म्हणजे काय?
स्पॉन्डिलायटिस म्हणजे मणक्यातील हाडांमध्ये होणारी जळजळ. शरीरातील प्रतिकारशक्ती काही वेळा आपल्या स्वतःच्या पेशींना परकीय समजते आणि त्यांच्यावर आक्रमण करते, ज्यामुळे सूज व वेदना होतात. ही स्थिती ऑटोइम्यून डिसऑर्डर म्हणून जाणली जाते.
याचे प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- अँकायलोसिंग स्पॉन्डिलायटिस (Ankylosing Spondylitis): ही कंबरेपासून मणक्याच्या वरच्या भागापर्यंत फैलावणारी स्थिती आहे.
- सर्वाइकल स्पॉन्डिलायटिस (Cervical Spondylitis): जी मानेतील मणक्यावर परिणाम करते.
या स्थितीमध्ये हाडें एकमेकांशी जोडली जातात आणि मणक्याची लवचिकता कमी होते.
स्पॉन्डिलायटिसमागील कारणे
स्पॉन्डिलायटिस होण्यामागे अनेक घटक कारणीभूत ठरतात:
- अनुवांशिक कारणे: HLA-B27 नावाचे अनुवांशिक जनुक असलेल्या व्यक्तींमध्ये स्पॉन्डिलायटिसची शक्यता जास्त असते.
- प्रतिबंधक शक्तीतील गोंधळ: शरीराची प्रतिकारशक्ती चुकीच्या पेशींवर हल्ला करते.
- चुकीची शरीरस्थिती किंवा पोश्चर: चुकीच्या पद्धतीने बसण्याची किंवा उभे राहण्याची सवय यामुळे मणक्यावर दाब येतो.
- सततच्या हालचाली आणि भार वाहणे: विशेषतः मान आणि पाठ यावर दबाव निर्माण होतो.
- सतत बसून राहणे: शारीरिक हालचाल कमी असलेल्या लोकांमध्ये ही समस्या जास्त दिसते.
- पर्यावरणीय किंवा संसर्गजन्य घटक: काही व्हायरस आणि बॅक्टेरिया यांच्या संसर्गामुळे ही समस्या होऊ शकते.
स्पॉन्डिलायटिसची लक्षणे
या विकाराच्या सुरुवातीला लक्षणे सौम्य असतात, पण ती हळूहळू वाढत जातात.
काही सर्वसामान्य लक्षणे खालीलप्रमाणे:
- पाठ, मान, किंवा कंबरदुखी – विशेषतः सकाळी उठल्यावर
- शरिराच्या हालचालींमध्ये ताठरता आणि मर्यादा
- थकवा व अशक्तपणा
- शरीर वाकवताना अडचण जाणवणे
- काही वेळा ताप आणि वजन घटणे
- दीर्घकाळ दुर्लक्ष केल्यास मणक्याची हाडे एकमेकांना जोडली जाणे (स्पाइनल फ्यूजन)
प्रत्येक व्यक्तीमध्ये लक्षणे वेगवेगळी असू शकतात, आणि काही वेळा केवळ हलकासा ताण किंवा ताठरता म्हणून ही लक्षणे दुर्लक्षित होतात.
स्पॉन्डिलायटिससाठी प्रभावी उपचार पद्धती
या अवस्थेसाठी सर्वात प्रभावी उपाय म्हणजे लवकर निदान करून योग्य उपचार पद्धतीचा अवलंब करणे. खालील उपाय महत्त्वाचे आहेत:
१. शरीरस्थिती सुधारणा (पोश्चर करेक्शन)
योग्य पद्धतीने बसणे, झोपणे, आणि उभे राहणे यामुळे मणक्यावरील ताण कमी होतो. ऑफिसमध्ये लांब वेळ बसताना योग्य खुर्चीचा वापर, पाठीला आधार देऊन बसणे, आणि मध्ये-मध्ये उठून चालणे या सवयी उपयुक्त ठरतात.
२. अँटी-इंफ्लेमेटरी आहार
सूज कमी करणारा आहार, जसे की ओमेगा-३ युक्त पदार्थ (मासे, अळशी), ताज्या भाज्या, फळं, आणि भरपूर पाणी, यामुळे शरीरातील जळजळ कमी होते. मसालेदार, तळलेले, आणि जास्त साखर असलेले अन्न टाळावे.
३. औषधोपचार
वेदना आणि कडकपणा यासह जळजळ कमी करण्यासाठी अनेक नॉनस्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी औषधे, जसे की नेप्रोक्सेन सोडियम आणि आयबुप्रोफेन, दिली जातात.
४. सौम्य हालचाल आणि स्ट्रेचिंग
हलक्या प्रमाणात चालणे, योगासने, आणि फिजिओथेरपिस्टच्या मार्गदर्शनाखाली स्ट्रेचिंग केल्याने शरीराला लवचिकता मिळते आणि ताठरता कमी होते.
५. नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन ट्रीटमेंट
ही एक अत्याधुनिक आणि शस्त्रक्रियेशिवाय होणारी उपचार पद्धती आहे. या उपचारात मणक्यावरील दाब हळूहळू कमी केला जातो, ज्यामुळे स्पॉन्डिलायटिसच्या काही प्रकरणांमध्ये त्रास कमी होण्यास मदत होते. स्पाइनल डीकंप्रेशन ट्रीटमेंट औषधे किंवा शस्त्रक्रिया न करता मणक्याचा ताण कमी करून वेदना दूर करण्यासाठी उपयुक्त आहे.
ANSSI बद्दल:
आम्ही ANSSI Wellness मध्ये मणक्याच्या समस्यांने ग्रस्त असलेल्या त्या रुग्णांच्या जीवनाचा दर्जा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यांच्यासाठी इतर पारंपारिक उपचार अयशस्वी ठरले आहेत. आधुनिक नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन उपचारांद्वारे रुग्णांना शस्त्रक्रिया टाळण्यास आणि सुरक्षित आणि प्रभावी वातावरणात बरे होण्यास मदत करण्यासाठी ANSSI वचनबद्ध आहे.
ANSSI Wellness शी कनेक्ट व्हा LinkedIn, Instagram, आणि Facebook वर, आणि तज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळवा.
