सायटिका ही पाठीपासून पायापर्यंत जाणाऱ्या सायाटिक नर्व्हवर दाब आल्यामुळे होणारी तीव्र वेदनादायक स्थिती आहे. अनेक वेळा डिस्क बल्ज, स्पाइनल स्टेनोसिस, किंवा मणक्याची झीज, अश्या कारणांमुळे ही समस्या निर्माण होते. सायटिकामुळे पायात सुन्नपणा, मुंग्या, चालताना त्रास, आणि बसताना किंवा झोपताना वेदना जाणवतात. ही स्थिती दीर्घकालीन आणि त्रासदायक असू शकते.
सुदैवाने, आपल्या जीवनशैलीत योग्य बदल केल्यास ही वेदना लक्षणीयरीत्या कमी करता येते, तेही औषधे किंवा शस्त्रक्रिया न करता.
आहारातील बदल
आपल्या आहाराचे थेट परिणाम शरीरातील सूज, नर्व्हची संवेदनशीलता, आणि पुनर्बांधणीच्या क्षमतेवर होतात. म्हणूनच सायटिकाच्या रुग्णांनी अन्नात अँटी-इंफ्लेमेटरी पदार्थांचा समावेश करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
आहारात काय समाविष्ट करावे?
- हळद आणि आले: दोन्हीमध्ये नैसर्गिक अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. हळद घालून दूध किंवा आल्याचा चहा उपयुक्त ठरतो.
- ओमेगा-३ फॅटी अ‍ॅसिड्स: अळशीच्या बिया, बदाम, अक्रोड, किंवा ओमेगा-३ सप्लिमेंट्स, यांचा समावेश करावा.
- हिरव्या पालेभाज्या, फळं, आणि संपूर्ण धान्य (कोंड्यासकट धान्य): यामुळे शरीराला आवश्यक पोषकतत्त्वे मिळतात.
काय टाळावे?
- प्रोसेस्ड फूड्स (चिप्स, क्रॅकर्स, इत्यादी)
- तेलकट व तळलेले पदार्थ
- अति साखर आणि मिठाचे सेवन
हे सर्व पदार्थ शरीरातील सूज वाढवू शकतात.
भरपूर पाणी पिणे देखील महत्त्वाचे आहे, कारण पुरेशा हायड्रेशनमुळे डिस्कमधील पाणी टिकून राहते आणि नर्व्हवरचा दाब कमी होतो.
योग्य बसण्याच्या सवयी
आपल्या रोजच्या बसण्याच्या पद्धती सायटिकावर मोठा परिणाम करतात. चुकीचा पोश्चर (बसण्या/चालण्याची मुद्रा) सायाटिक नर्व्हवर अधिक ताण आणतो.
काय लक्षात घ्यावे?
- बसताना पाठीचा कणा सरळ ठेवावा.
- पाठीला आधार देणारी खुर्ची वापरावी.
- लॅपटॉप/मॉनिटर डोळ्यांच्या समोर ठेवावा, म्हणजेच खाली झुकून पाहू नये.
- दर ३०-४५ मिनिटांनी उठून फिरा, थोडे स्ट्रेच करा.
अश्या साध्या सवयी पाठ आणि कंबरेवरील ताण कमी करू शकतात.
चालणे आणि झोपण्याच्या सवयी
नियमित चालणे हे सायटिकासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. चालण्यामुळे स्नायूंना चांगली हालचाल मिळते आणि नर्व्हवरचा दाब कमी होतो.
झोपण्याच्या सवयींसाठी टिप्स
- आरामदायक गादी वापरा; खूप कडक किंवा खूप मऊ अशी गादी टाळा.
- एका बाजूला झोपा आणि दोन्ही गुडघ्यांमध्ये उशी ठेवा. यामुळे पाठीला योग्य आकार मिळतो.
- झोपताना मान आणि पाठ सरळ ठेवणे जरुरी आहे.
योग्य झोपेमुळे शरीरातील नैसर्गिकरित्या बरे होण्याच्या प्रक्रियेला गती मिळते.
सोपे व्यायाम
सायटिकासाठी सौम्य व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग हे प्रभावी उपाय आहेत. हे व्यायाम नर्व्हवरील दाब कमी करण्यासाठी, स्नायूंना बळकटी देण्यासाठी, आणि हालचाल सुधारण्यासाठी उपयुक्त ठरतात.
उपयुक्त व्यायाम
- अपानासन (नी-टू-चेस्ट स्ट्रेच): पाठीवर झोपून एकेक गुडघा छातीकडे ओढावा.
- भुजंगासन (कोब्रा पोझ): पोटावर आडवे असताना हातांनी शरीराच्या पुढच्या भागाला हळूहळू वर उचलावा.
- पेल्विक टिल्ट: पाठ जमिनीवर ठेवून कंबरेचा भाग हळूहळू वर उचलावा.
- हलके चालणे: दररोज १५-३० मिनिटे चालणे सायटिका चा त्रास कमी करण्यास मदत करते.
महत्त्वाची सूचना: कोणताही व्यायाम करताना वेदना वाढत असल्यास त्वरित थांबावे आणि डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
वैद्यकीय मदत कधी घ्यावी
काही विशिष्ट लक्षणे दिसल्यास तात्काळ वैद्यकीय सल्ला घेणे आवश्यक असते.
जर पाठीपासून पायापर्यंत जाणारी वेदना सातत्याने वाढत असेल, झोपेवर परिणाम करत असेल, चालताना अडचण येत असेल, पायात सुन्नपणा, मुंग्या, किंवा कमजोरी जाणवत असेल, तर ही गंभीर लक्षणे मानली जातात. विशेषतः जर वेदनेसोबत मूत्र किंवा मलाच्या नियंत्रणात अडचण येत असेल, तर ही सायटिकाची तातडीची अवस्था असून डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत गरजेचे आहे.
सायटिकासाठी केवळ औषधे किंवा शस्त्रक्रिया हाच उपाय नसतो. अनेक प्रभावी नॉन-सर्जिकल उपचार पद्धती उपलब्ध आहेत, ज्या सुरक्षित व नैसर्गिक आहेत. यामध्ये फिजिओथेरपी, हॉट/कोल्ड थेरपी, आणि पोश्चर सुधारणा, यांचा समावेश होतो.
याशिवाय, नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन ट्रीटमेंट ही एक अत्याधुनिक उपचारपद्धती आहे जी सायटिका रुग्णांसाठी विशेषतः फायदेशीर ठरते. या ट्रीटमेंटमध्ये मणक्यावर सौम्य ताण देऊन सायाटिक नर्व्हवरील दाब कमी केला जातो. त्यामुळे वेदना दूर होतात आणि नैसर्गिकरित्या बरे होण्याची प्रक्रिया गती घेते.
ANSSI बद्दल:
आम्ही ANSSI Wellness मध्ये मणक्याच्या समस्यांने ग्रस्त असलेल्या त्या रुग्णांच्या जीवनाचा दर्जा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यांच्यासाठी इतर पारंपारिक उपचार अयशस्वी ठरले आहेत. आधुनिक नॉन-सर्जिकल स्पाइनल डीकंप्रेशन उपचारांद्वारे रुग्णांना शस्त्रक्रिया टाळण्यास आणि सुरक्षित आणि प्रभावी वातावरणात बरे होण्यास मदत करण्यासाठी ANSSI वचनबद्ध आहे.
ANSSI Wellness शी कनेक्ट व्हा LinkedIn, Instagram, आणि Facebook वर, आणि तज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळवा.
